Στον αστιγματισμό η διαθλαστική δύναμη του ματιού δεν είναι ίδια σε όλους τους μεσημβρινούς με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η συγκέντρωση των εισερχόμενων στο μάτι φωτεινών ακτίνων σε ένα σημείο.
ΑΙΤΙΛΟΓΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗ
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο αστιγματισμός οφείλεται σε διαταραχές του σχήματος του κερατοειδούς. Ο αστιγματικός κερατοειδής δεν είναι σφαιρικός και η ακτίνα καμπυλότητας του ποικίλλει στους διάφορους μεσημβρινούς.
Εκτός απο τη θολή όραση, τον αστιγματισμό συνοδεύει συχνά και σημαντική κοπιωπία. Η κοπιωπία αυτή είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την παρατηρούμενη στις σφαιρικές αμετρωπίες (μυωπία,υπερμετρωπία). Αυτό οφείλεται στην προσπάθεια που καταβάλλει ο ασθενής, με ενεργοποίηση της προσαρμογής του να εξουδετερώσει τον αστιγματισσμό.
Συχνά τα συμπτώματα του αστιγματισμού αρχίζουν μετά τη διόρθωσή του με γυαλιά. Οι κυλινδρικοί φακοί προκαλούν μια μεγένθυση, ή σμίκρυνση της εικόνας, που αφορά μόνο τον άξονα του φακού που φέρει τη διαθλαστική δύναμη. Αυτό συνεπάγεται παραμόρφωση της εικόνας και είναι ανεξάρτητη από τη σωστή ή μη διόρθωση του αστιγματισμού.
ΟΠΤΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΥ
Η οπτική διόρθωση του αστιγματισμού αποβλέπει στη βελτίωση της οπτικής οξύτητας και στην απαλλαγή από τα συμπτώματα της κοπιωπίας και γίνεται με κυλινδρικούς ή σφαιροκυλινδρικούς φακούς.
Αν η δύναμη του απαιτούμενου κηλίνδρου είναι μεγάλη, η χορήγηση της πλήρους διόρθωσης μπορεί να αποκαταστήσει την οπτική οξύτητα, η παραμόρφωση όμως που θα προκαλέσει η κυλινδρική διόρθωση είναι σημαντική και τα συμπτώματα που θα προκαλέσει η κατά μεσημβρινούς ανισοεικονία μπορεί να είναι περισσότερα από τα συμπτώματ του αδιόρθωτου αστιγματισμού.
Προκειμένου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά ο γιατρός, πρέπει να λάβει υπ’ όψη του τρείς παράγοντες: α) την ηλικία του ασθενούς β) τις ιδιαίτερες ανάγκες του γ) την προηγούμενη χρήση κυλινδρικής διόρθωσης από τον ασθενή. Η ηλικία του ασθενούς παίζει σημαντικό ρόλο, γιατί στα μικρά παιδιά η προσαρμογή στις παραμορφώσεις των κυλινδρικών φακών είναι πολύ μεγάλη και γρήγορα αντιρροπούν τις διαταραχές της αντίληψης του χώρου που αυτοί προκαλούν. Γι’ αυτό, αν ο αστιγματισμός είναι σημαντικός δεν θα πρέπει να υπάρχει δισταγμός στη χορήγηση της πλήρους κυλινδρικής διόθωσης σε ένα παιδί προσχολικής ηλικίας. Η πλήρη διόρθωση του αστιγματισμού στην ηλικία αυτή συνιστάται όχι τόσο γιατί οι ανάγκες του παιδιού απαιτούν την καλύτερη οπτική οξύτητα, όσο γιατί αν η χορήγηση αναβληθεί για αργότερα -όταν θα χρειάζεται- είναι πολύ πιθανό ότι θα ακολουθηθεί από συμπτώματα λόγω πιο περιορισμένης
ικανότητας για προσαρμογή στις νέες οπτικές συνθήκες που επιβάλλει η διόρθωση. Ένας πρόσθετος λόγος που η πλήρης διόρθωση του αστιγματισμού συνιστάται στην παιδική ηλικία είναι γιατί με την αποκατάσταση της οπτικής οξύτητας δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για φυσιολογική ανάπτυξη της διόφθαλμης όρασης.
Σε μεγάλα άτομα η αντιμετώπιση πρέπει να είναι πιο επιφυλακτική. Η ανακάλυψη μιας αστιγματικής ανωμαλίας σε ένα άτομο που οι οπτικές ανάγκες του είναι περιορισμένες, π.χ. σε έναν ηλικιωμένο αγρότη, σίγουρα δεν δικαιολογεί ηρωικές διορθώσεις. Σε τέτοιες περιπτώσεις η μη διόρθωση του αστιγματισμού (ιδίως αν ο ασθενής δεν παραπονείται) μπορεί να είναι η καλύτερη λύση.
Το πρόβλημα συνήθως είναι στο νέο άνθρωπο που οι ανάγκες του απαιτούν καλή οπτική οξύτητα και για κάποιο λόγο, ή δεν χρησιμοποιήσε στο παρελθόν γυαλιά, ή η διόρθωση που φοράει διαφέρει σημαντικά από αυτή που εμείς προσδιορίσαμε. Σε μια τέτοια περίπτωση, που η αποκατάσταση της οπτικής οξύτητας κρίνεται αναγκαία και απαιτεί πλήρη κυλινδρική διόρθωση, οι λύσεις είναι δύο, α) κάνουμε υποδιόρθωση του αστιγματισμού με σκοπό τη σταδιακή αύξηση του κυλίνδρου
ώστε να δώσουμε καιρό στον ασθενή να προσαρμοστεί β) χορηγούμε την πλήρη διόρθωση και συνιστούμε σταδιακή προσαρμογή με διακεκομένη χρήση των γυαλιών. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση καλό είναι, τον πρώτο καιρό η χρήση των γυαλιών να γίνεται κυρίως όταν ο ασθενής δεν κινείται, π.χ. όταν παρακολουθεί τηλεόραση και αυτό γιατί κάνει πιό ενοχλητικές τις παραμορφώσεις και τις διαταραχές της αντίληψης του χώρου.
Η διόρθωση του αστιγματισμού με φακούς επαφής μπορεί, όπως είναι φυσικό, να απαλλάξει τον ασθενή από τα προβλήματα που δημιουργεί η διόρθωσή του με γυαλιά και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί τη λύση εκλογής για την αντιμετώπιση της παραμόρφωσης.